Vakantietip

Indien u nog naarstig op zoek bent naar hét boek om te lezen aan het zwembad van uw vakantieadres, laat mij u dan ‘Animal Spirits’ van Nobelprijswinnaar economie en Berkley professor George Akerlof en Robert Shiller, professor economie aan Yale, aanraden. In het boek tonen beide professoren aan hoe de economie in grote mate gebaseerd is op psychologie.

Voor de lezers van deze rubriek vertellen de 2 professoren in feite niets nieuws. Al geruime tijd heeft u hier kunnen lezen hoe de huidige financiële en economische crisis vooral ontstaan en versterkt is door dieperliggende psychologische motieven. Economie is definitief psychologie geworden. Met een vleugje sociologie er zelfs bovenop. Maar toch is ‘Animal Spirits’ – al enkele weken een New York Times bestseller – een aanrader. De auteurs baseren zich in grote mate op een vergeten stuk theorie van John Mayard Keynes ten tijde van de Grote Depressie. Deze laatste stelde in zijn ‘General Theory’ dat investeringen niet het resultaat zijn van economische berekeningen doch wel van de menselijke drijfveer tot actie ofte ‘animal spirits’. De drang van de mens om vooruit te gaan en actie te ondernemen, is dan groter dan zijn gevoel van onzekerheid en het zijn deze acties die onze economie drijven. Economie is dus meer dan de rationaliteit of het gemiddelde van de voordelen vermenigvuldigd met hun probabiliteit. Economie staat mijlenver van de exacte wetenschap.

‘Animal spirits’ is ondertussen een economisch begrip geworden, dat refereert naar het onzekere en inconsistente element van onze economie. Het verwijst ook naar de relatie met onzekerheid en het gebrek aan vertrouwen. In sommige gevallen zijn we als het ware verlamd door onze ‘animal spirits’, in andere tijden zijn zij de drijvende macht achter onze acties. Als we ons zeker voelen, komen we naar buiten en spenderen we, bij weinig vertrouwen trekken we ons terug en houden op te kopen.

De idee dat economische crisissen, zoals diegene die we momenteel ondergaan, als het ware veroorzaakt worden door een verandering is ons denken, gaat radicaal in tegen de standaard economische theorieën. Nochtans ligt zulke verandering aan de oorzaak van de huidige economische crisis. Het waren deze ontastbaarheden, zoals vertrouwen, verleiding, jaloezie, illusies en mooie praatjes, waardoor mensen teveel geld neertelden voor een huis, anderen teveel geld ontleenden en de beurzen de hoogte inschoten. De werking van onze economie moet dus in de ‘menselijke hoofden’ gezocht worden.

Zoals reeds aangegeven is vertrouwen een belangrijke factor in dit alles. Economen voorheen beschouwden vertrouwen als iets rationeel: mensen die een beslissing nemen op basis van de informatie voorhanden. Uiteraard worden beslissingen in sommige gevallen aldus genomen, maar vertrouwen impliceert ook dat we voorbij de rationaliteit gaan. Informatie kan immers ook irrationeel verwerkt worden. Zoals Jack Welch, voormalig CEO van General Electric, ooit zei : belangrijke beslissingen worden ‘straight from the gut’ gemaakt. En dat in het bedrijfsleven maar ook in onze persoonlijke levens.

De professoren staan ook stil bij ‘story telling’. Verhalen zijn meer dan ooit actueel en bepalen in grote mate hoe grote bevolkingsgroepen denken. Meest relevant zijn verhalen die erin slagen om de economie in een nieuw tijdperk te stuwen. In marketingland zijn het ook de merken met de sterkste verhalen die winnen. Zulke en andere verhalen zijn voer voor mond aan mond reclame en spreiden zich dus voort als virussen. Denk maar aan het hoopverhaal van president Obama wat tot een – tijdelijke – heropleving van het consumentenvertrouwen in de VS heeft geleid de voorbije weken. Hoop als antwoord op de crisis ? Om over na te denken aan uw zwembad straks.